Αναρτήθηκε σήμερα το γραπτό Βιολογίας Παγκυπρίων Εξετάσεων καθώς και οι λύσεις του στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Εξετάσεων. Σημειωτέον ότι η cyprusbiology διαθέτει τράπεζα θεμάτων περασμένων ετών την οποία μπορείτε να δείτε εδώ.
Θεωρώ ότι το φετινό γραπτό είναι το καλύτερο των τελευταίων χρόνων. Είναι διαβαθμισμένο, με ξεκάθαρα κι έξυπνα ερωτήματα.
Η Βιολογική Εταιρεία Κύπρου έχει ανακοινώσει τα τελικά αποτελέσματα της Παγκύπριας Ολυμπιάδας Βιολογίας (IBO). Πατήστε την πιο κάτω εικόνα για να τα δείτε.
Ο άνθρωπος βγαίνει σε δύο σχεδιάκια. Το ανδρικό, που νιώθει σεξουαλική έλξη προς τις γυναίκες. Και το γυναικείο, που νιώθει την αντίστοιχη έλξη προς τους άνδρες. Η έλξη αυτή έχει ως μοναδικό εξελικτικό προνόμιο το ζευγάρωμα και τη διαιώνιση του είδους. Επίσης, οι άνθρωποι χαρακτηρίζονται από δύο συμπεριφορές: την επιθετική και την ήρεμη. Είναι είτε μαύροι, είτε άσπροι. Και είναι είτε ψηλοί, είτε κοντοί. Με μικρά, ή με μεγάλα μάτια.
Στη βιολογία (την επιστήμη που μελετάει τους ζωντανούς οργανισμούς) καλό θα ήταν να είμαστε προσεχτικοί όταν επιχειρούμε κατηγοριοποιήσεις. Οι παραπάνω προτάσεις είναι τόσο υπεραπλουστευμένες ώστε μπορούν να χαρακτηρισθούν αναληθείς. Το «είτε μαύρο, είτε άσπρο» εξ’ ορισμού δεν έχει θέση όταν αναφερόμαστε σε πολύπλοκα πολυπαραγοντικά συστήματα όπως είναι το ανθρώπινο σώμα και ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Στη βιολογία, υπάρχουν μεν κανόνες και νόρμες, η όποια όμως απόκλιση από αυτές δεν πρέπει να βαφτίζεται αυτομάτως ως «αφύσικη» και να απορρίπτεται. Πόσο μάλλον σε θέματα τα οποία ακόμα δε γνωρίζουμε επαρκώς όπως είναι το θέμα του σεξουαλικού προσανατολισμού.
Στην Κύπρο, το επίμαχο θέμα της σεξουαλικότητας βρέθηκε και πάλι στο προσκήνιο τις τελευταίες μέρες λόγω της πρώτης «Παρέλασης Υπερηφάνειας» της ΛΟΑΤ κοινότητας και της επίθεσης που δέχεται από οργανωμένα σύνολα.
Το ερώτημα έρχεται αναπόφευκτα στην επιφάνεια. Πώς καθορίζεται η σεξουαλικότητα στον άνθρωπο; Τι γνωρίζουμε σήμερα; Είναι γονιδιακή υπόθεση; Είναι θέμα επιλογής; Ή μήπως κάτι πιο περίπλοκο;
Ως τώρα νομίζαμε ότι η υπόθεση του φύλου στον άνθρωπο «κλείδωνε» κατά τη γονιμοποίηση αφού εξαρτάται από το κληρονομούμενο χρωμόσωμα Χ ή Ψ. Δύο Χ χρωματοσώματα θα δώσουν κοριτσάκι ενώ ένα Χ και ένα Ψ θα δώσουν αγοράκι. Τόσο απλά.
Και όμως. Συνεχώς έρχονται στο φως μελέτες που ξετυλίγουν την πραγματική πολυπλοκότητα του καθορισμού του φύλου και της σεξουαλικότητας στο είδος μας. Η προσέγγιση του θέματος στον άνθρωπο έχει δυσκολίες και η βιβλιογραφία μέχρι τώρα είναι μάλλον ελλιπής με πολλές μελέτες να έχουν υποστεί έντονη κριτική. Έχουμε όμως ενδείξεις ότι παράγοντες όπως τα γονίδια, το περιβάλλον καθώς και επιγενετικοί μηχανισμοί(χημικές αλλαγές του DNA, όχι μεταλλάξεις) παίζουν ρόλο στο παζλ των επιλογών μας. Προσπάθεια απαντήσεων επιχειρείται από ερευνητές των Νευροεπιστημών, της Γενετικής, της Ενδοκρινολογίας,της Βιολογικήςαλλά και της Κοινωνικής Ψυχολογίας με έρευνες να βασίζονται στη μελέτη οικογενειών, διδύμων,ζωικών και μοριακών μοντέλων.
Για να δώσω μόνο μια μικρή γεύση της πολυπλοκότητας: μελέτες έδειξαν πως είναι καθοριστική η εμπλοκή του Ψ χρωμοσώματος στην ανάπτυξη του αρσενικού, λόγω της δράσης τουγονιδίου SRY που κουβαλάει. Το επόμενο καθοριστικό βήμα προς τον αρσενικό φαινότυπο αποτελεί η έκκριση τεστοστερόνης, η δράση όμως της οποίας εξαρτάται από ένα άλλο γονίδιο στο χρωμόσωμα X, το γονίδιο Tfm, το οποίο κωδικοποιεί τον υποδοχέα της τεστοστερόνης. Αλλαγές σε αυτό το γονίδιο προκαλούν διαφοροποιήσεις στην απορρόφηση της τεστοστερόνης στον εγκέφαλο.
Το 2009, ερευνητές του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (ΕuropeanΜolecularΒiologyLaboratory, ΕΜΒL) ανακάλυψαν ένα άλλο γονίδιο πουονομάζεται Foxl2 και εδράζει στο χρωμόσωμα 3 ενώ αλλαγές του προσδίδουν αρσενικά χαρακτηριστικά σε θηλυκά ποντίκια.
Το παζλ 1000 κομματιών συνεχίζεται με ανακάλυψη ότι το Foxl2 λειτουργεί καταστέλλοντας ένα «ανδροποιών» γονίδιο το Sox9 και πιθανότατα πληθώρα άλλων γονιδίων.
Έρευνες με μονοζυγωτικά δίδυμα (αδέρφια με όμοιο DNA) έδειξαν ότι αν το ένα είναι ομοφυλόφιλο τότε υπάρχει 50% πιθανότητα να είναι και το άλλο. Αντίθετα, σε ετεροζυγωτικά δίδυμα, (που μοιράζονται μόνο 50% του DNAτους) το ποσοστό είναι μόλις 20%. Οι επιστήμονες έδειξαν πως η σεξουαλική οργάνωση του εγκεφάλου επηρεάζεται επίσης κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξή του από ενδομήτριες ορμόνες που μπορεί να επιδρούν διαφορετικά στο ένα ή άλλο δίδυμο και να δημιουργούν επιγενετικές τροποποιήσεις. Άλλα στοιχεία δείχνουν πως υπάρχει και το φαινόμενο του «μητρικού επηρεασμού» με τη σεξουαλική διαμόρφωση του εγκεφάλου να επηρεάζεται από παρουσία συγκεκριμένων αντισωμάτων στο σώμα της μητέρας.
Έρευνες για τη σεξουαλικότητα έχουν στραφεί και προς άλλα ζώα. Στο ζωικό βασίλειο η ομοφυλοφιλία δε θεωρείται θέμα ταμπού και έτσι μπορούν να εξαχθούν ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Στη βιβλιογραφία συναντάμε πολλά τέτοια παραδείγματα: ομοφυλοφιλία σε πίθηκους (οι περισσότεροι μπονόμπος είναι αμφιφυλόφιλοι, ενώ στους μακάκους ανθούν οι «λεσβιακές» σχέσεις), δελφίνια όπου τα αρσενικά του είδους είναι αμφισεξουαλικά αλλά περνούν και περιόδους που είναι αμιγώς ομοφυλόφιλα. Καμηλοπαρδάλεις, όπου οι επιστήμονες παρατήρησαν πως η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα είναι, σε αρκετές περιπτώσεις, πιο συνηθισμένη από την ετεροφυλοφιλική. Ανάλογα φαινόμενα έχουν παρατηρηθεί σε πολλά είδη ζώων, από γλάρους μέχρι κριάρια, ενώ οι μπαμπουίνοι συνευρίσκονται με όλους τους συνδυασμούς φύλων.
Με αυτά και με αυτά, η επιστημονική κοινότητα δεν έχει ακόμη φτάσει σε μια ξεκάθαρηεξήγηση σχετικά με τους ακριβείς λόγους που ένα θηλαστικό όπως ο άνθρωπος αναπτύσσει ετεροφυλόφιλο,ομοφυλόφιλοή τους διάφορους ενδιάμεσους φαινοτύπους. Τα μόρια, οι ορμόνες, η ενεργοποίηση και απενεργοποίηση γονίδιων, το περιβάλλον, η επιγενετική, όλη αυτή η πολυπλοκότητα φαίνεται να συνδράμει στο σεξουαλικό μας προσανατολισμό και σίγουρα μας διδάσκει ένα μάθημα: Όσο και να θέλουμε να απλοποιούμε για σκοπούς κατηγοριοποίησης και κατανόησης, στη πραγματικότητα δεν υπάρχουν αμιγώς straight και αμιγώς gay. Και όπως με όλα στη βιολογία, έτσι και με τη σεξουαλικότητα, δεν υπάρχει μαύρο και άσπρο, αλλά πολλές αποχρώσεις του γκρίζου που καθορίζονται από πολύπλοκα μοριακά μονοπάτια που περιμένουν να μελετηθούν.
Το βέβαιο είναι πάντως ότι η πλήρης διαλεύκανση των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τον φυλοκαθορισμό και τη σεξουαλικότητα των θηλαστικώναπαιτεί χρόνο, μόχθο και σωστές επιστημονικές προσεγγίσεις. Με μοναδικό στόχο την ανακάλυψη και κατανόηση του συναρπαστικού αυτού μηχανισμού, ενός από τους πολλούς μηχανισμούς που συνθέτουν ένα από τα πιο πολύπλοκα και σαγηνευτικά πράγματα στο σύμπαν μας: τον ανθρώπινο οργανισμό.
Η μελέτη της σεξουαλικότητας είναι λοιπόν ένα μπερδεμένο κουβάρι που οι επιστήμονες ξετυλίγουν σιγά-σιγάανακαλύπτοντας την πολύπλοκη ομορφιά των αποχρώσεών του. Όσο πολύπλοκος όμως και αν είναι ο μηχανισμός που καθορίζει τις σεξουαλικές μας επιλογές, τόσο απλό είναι το θέμα που μας απασχολεί σήμερα στην Κύπρο. Οι επιστημονικές απαντήσεις έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον γι’ αυτό που είναι αλλά δενεπηρεάζουν τα σύμφωνα συμβίωσης και τις παρελάσεις υπερηφάνειας. Είτε γνωρίζουμε, είτε όχι, τα μοριακά μονοπάτια που επηρεάζουν τη σεξουαλικότητά μας, είτε είναι θέμα βιολογίας είτε απλά θέμα προσωπικής επιλογής, οι επικρίσεις, η ομοφοβία και οιαντιομοφυλοφιλικές στάσεις δεν έχουν καμία θέση σε μια σύγχρονη κοινωνία που σέβεται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Τόσο απλά.
Μετάφραση από την ανάρτηση του παλαιστίνιου blogger Waleed Al-Husseini. Δείτε το αγγλικό κείμενο εδώ.
Η Β Φάση της Παγκύπριας Ολυμπιάδας Βιολογίας διεξάχθηκε την Κυριακή 4 Μαΐου στο Λανίτειο Λύκειο Λεμεσού. Μπορείτε να διαβάσετε το δοκίμιο με τις απαντήσεις εδώ.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Παγκύπρια Ολυμπιάδα Βιολογίας διαβάστε προηγούμενη ανάρτηση εδώ.
Λευκωσία: Τον πρωταρχικό ρόλο ενός γενετικού μορίου, το οποίο παίζει ρόλο στον έλεγχο της δημιουργίας καινούριων μυών, αποκάλυψε πρόσφατη έρευνα στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής.
Πρόκειται για το γενετικό μόριο miR-186, το οποίο ελέγχει την παραγωγή μιας από τις τέσσερις πρωτεΐνες που έχουν πρωταρχικό ρόλο στη ρύθμιση της μυογένεσης, δηλαδή ελέγχει έμμεσα τη διαδικασία της ανάπλασης των σκελετικών μυών.
Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα η οποία ήταν μέρος της διδακτορικής διατριβής του φοιτητή Αντώνη Αντωνίου, όπως αναφέρεται στο τελευταίο ενημερωτικό δελτίο του Ινστιτούτου Νευρολογίας, κατέδειξε ότι το γενετικό μόριο miR-186 έχει την ικανότητα να σταματά την παραγωγή της πρωτεΐνης μυογενίνης και με αυτό τον τρόπο να ελέγχει την ποσότητα παραγωγής καινούριων μυών.
Τα πειράματα, όπως σημειώνει ο διευθυντής του Τμήματος Μοριακής Γενετικής, Λειτουργίας και Θεραπείας, καθηγητής Λεωνίδας Φυλακτού, ο οποίος υπογράφει το κείμενο, διεξήχθηκαν σε απομονωμένα κύτταρα ή απευθείας σε ποντίκια.
Ως πιο κατανοητό παράδειγμα, είναι η αύξηση των μυών σε αθλητές ή η σταδιακή διορθωτική διόρθωση των μυών μετά από τραυματισμό. Αντιθέτως, η μυϊκή μάζα μειώνεται, συνήθως στους ηλικιωμένους και σε κάποιες περιπτώσεις είναι παθολογική (σαρκοπενία). Επίσης, απώλεια των μυών παρατηρείται σε πολλές μυϊκές ασθένειες, όπως οι μυϊκές δυστροφίες λόγω γενετικών προβλημάτων».
Καταλήγοντας ο καθηγητής Φυλακτού, υπογραμμίζει ότι τα ευρήματα αυτά αποδεικνύουν για ακόμα μια φορά τον ζωτικό ρόλο της γενετικής στη ζωή του ανθρώπου.
– See more at: http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-perivallon/51/196276/anakalypsi-epistimonon-sto-institouto-nevrologias-gia-genetiko-morio#sthash.3HlJKjac.dpuf
Σε συνέχεια προηγούμενης ανάρτησης με τίτλο “ΕΞΕΛΙΞΗ VS ΕΥΦΥΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ι“, έχω μαζέψει ντοκυμαντέρ και εκπαιδευτικές ταινίες μικρού μήκους με θέμα την Εξέλιξη αλλά και την αντιπαράθεση μεταξύ Εξέλιξης και Ευφυούς Σχεδιασμού. Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε το υλικό το οποίο περιέχει ελληνικούς υπότιτλους με εξαίρεση την εκπομπή της ΕΤ3 στην οποία ο ήχος είναι στην ελληνική γλώσσα. Το υλικό τοποθετήθηκε επίσης στη σελίδα “ΕΞΕΛΙΞΗ” της cyprusbiology στο μενού της Επιστήμης Περιβάλλοντος επειδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διδασκαλία της Εξέλιξης στην Επιστήμη Περιβάλλοντος Β’ Λυκείου. Ευχαριστώ τα άτομα που τοποθέτησαν τις ταινίες με τους ελληνικούς υπότιτλους στο youtube. Η συμβολή τους είναι πολύτιμη.
Τι ακριβώς είναι η Εξέλιξη; (με ελληνικούς υπότιτλους)
Φυσική Επιλογή (με ελληνικούς υπότιτλους)
Φυσική Επιλογή κι εσύ (σε 3 λεπτά) από τον Δημήτρη Δούκογλου στο FameLab 2010
Η θεωρία της Εξέλιξης: Μεγάλες ανακαλύψεις Ντοκυμαντέρ από το Discovery Channel
Η θεωρία του Δαρβίνου για τη φυσική επιλογή Εκπομπή Ανιχνεύσεις της ΕΤ3 10 Ιουνίου 2009
Δαρβίνος Η ζωή και η κληρονομιά του Επεισόδιο 1
Δαρβίνος Η ζωή και η κληρονομιά του Επεισόδιο 2
Η ιδιοφυία του Δαρβίνου Σειρά ντοκυμαντέρ του Richard Dawkins με ελληνικούς υπότιτλους
Με συντονιστή τον Υπουργό Υγείας Δρ Φ. Πατσαλή και ομιλία για τη Βιοποικιλότητα από τον άλλο βιολόγο της κυβέρνησης Δρ Κ. Καδή, το Δέκατο Συνέδριο Βιολόγων ΟΕΛΜΕΚ εμφανίζεται, αν μη τι άλλο, αναβαθμισμένο.
Για περισσότερες πληροφορίες στο www.biosyn-oelmek.org
